Κόνιαρη_Μηλοπούλου_Μωραΐτη

Αόρατες πόλεις

Καθισμένος στο ψηλότερο σημείο του λόφου αγναντεύω την πόλη που ονομάζουν Ελευσίνα και προσπαθώ να συγκρατήσω στο νου μου όσα περισσότερα μπορώ από τα πράγματα εκείνα που δεν αποτυπώνονται σε φωτογραφίες. Είμαι και εγώ ένας νομάς σε μία σύγχρονη ζωή και ταξιδεύω αναζητώντας. Άραγε τι αναζητώ; Ακόμη δεν ξέρω. Ίσως εκείνη την πόλη που θα με αιχμαλωτίσει και θα με κάνει να μη θέλω να φύγω, την πόλη των επιθυμιών, αυτή που ο Καβάφης ονομάζει Ιθάκη και ο Μάρκο Πόλο Ισιδώρα.

Ο τελευταίος λέει πως «για να ξεχωρίσω τα χαρακτηριστικά των άλλων πόλεων πρέπει να ξεκινώ πάντα από μία πρώτη πόλη που μένει στη σκιά», και ίσως αυτό να πρέπει να γίνει και τώρα. Να ξεκινήσω με αφετηρία μία πρώτη πόλη, που θα μπορούσε να είναι η Ελευσίνα, και να αναπολήσω κάποιες μνήμες της.

Ίσως να μου ήταν πιο εύκολο να ξεκινήσω αν είχα καταλήξει μέσα μου στο τι είναι τελικά η πόλη και πού κατοικούν οι θεοί της. Αν η Ελευσίνα ήταν σαν τη Λεάνδρα, τότε οι Λάρητες της θα ήταν σίγουροι περισσότεροι από τους Πενάτες. Αυτό γιατί παντού στην πόλη κουφάρια παλιών κτισμάτων - ολόκληρα ή θραύσματά τους - αντιστέκονται στο πέρασμα του χρόνου και διατηρούνται στη θέση τους αιώνες μετά την τελευταία φορά που Πενάτες κατοίκησαν σε αυτά. Αυτό σκέφτηκα και όταν περιδιαβαίνοντας τον αρχαιολογικό χώρο για να φτάσω εδώ πέρασα μπροστά από το σπίτι της Ιέρειας. Κοντοστάθηκα και, ανάμεσα στα χαμομήλια και τα κυκλάμινα, προσπάθησα να διακρίνω τους Λάρητες, να τους ακούσω να μιλάνε και να λένε τις ιστορίες τους - ιστορίες από την αρχαία εποχή που όλοι σήμερα αναγνωρίζουν ότι είναι αρκετά ενδιαφέρουσες. Αργότερα, ορισμένα κτίσματα προσπάθησαν να μιμηθούν αυτά τα αρχαία σπαράγματα και έκαναν τις όψεις τους με τρόπο που να τους μοιάζει - μια πόλη σκηνικό για να κρύψει στα παρασκήνια της τις ζωές των ανθρώπων της, ενώ άλλα αδιαφόρησαν.

Επιχειρώ να κοιτάξω ξανά - με μάτι πιο διερευνητικό - αυτή τη φορά στους δρόμους της Ελευσίνας. Βλέπω άτομα που μου μοιάζουν με τους κατοίκους της Χλόης - κλειστοί, που δε γνωρίζονται μεταξύ τους, με βλέμματα αχανή που διασταυρώνονται για να δραπετεύσουν και δε σταματάνε πουθενά. Άλλοι πάλι μοιάζουν με εμπόρους της Ευφημίας που σε κάποιο θαλάσσιο ταξίδι τους εγκλωβίστηκαν στην Ελευσίνα και που τα βράδια αγναντεύουν τη θάλασσα και ανταλλάσσουν τις αναμνήσεις τους με μία κρυφή νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες τους.

Ίσως εκεί να κρύβεται η Ελευσίνα τελικά. Στις συνομιλίες που γίνονται στα μαγαζιά, στον εργάτη που ξεκινά από νωρίς να δουλεύει στο εργοστάσιο, στα παιδιά που είδα να παίζουν στην πλατεία, στην κυρία που σήμερα χαμογελαστή με ξενάγησε στον αρχαιολογικό χώρο. Κι όμως αν κοιτάξεις στο χάρτη που σου δίνουν δε θα δεις τίποτα από όλα αυτά. Σαν μία σύγχρονη Ευδοξία, η Ελευσίνα σου ανοίγεται μέσα από τις μικρές στιγμές της και σε καλεί να την ανακαλύψεις. Ίσως ακόμη τελικά οι άνθρωποι εκείνοι που ένα καράβι κάποτε τους έβγαλε σε αυτήν την παραλία να ξέρουν καλύτερα την ιστορία της, γιατί έζησαν εδώ όταν - σαν την Προκοπία - ο πολύς κόσμος δεν είχε φτάσει ακόμη στην Ελευσίνα.

Αναφερόμενος στην Ειρήνη ο Μάρκο Πόλο λέει: «Άλλη είναι η πόλη για όποιον περνά χωρίς να μπει μέσα και άλλη για όποιον εγκλωβίζεται σε αυτή και δεν μπορεί να ξεφύγει, άλλη είναι η πόλη στην οποία φτάνει κανείς για πρώτη φορά, άλλη είναι εκείνη που αφήνει πίσω του για να μην ξαναγυρίσει ποτέ». Και ίσως να έχει δίκιο. Και αναρωτιέμαι αν είναι η ίδια πόλη ή αν είναι πολλές που στο πέρασμα του χρόνου η τύχη τις έφερε να βρίσκονται στο ίδιο σημείο. Γιατί η Ελευσίνα δε μοιάζει με την Κλαρίσα. Καμία από τις πόλεις της δε φτιάχτηκε από τα απομεινάρια της παλιάς. Αυτά είτε καλύφθηκαν είτε έγιναν εκθέματα σε ωραίες βιτρίνες μουσείων.

Κλείνω τα μάτια και προσπαθώ να συγκρατήσω όσα περισσότερα μπορώ. Αφήνω τον εαυτό μου να χαθεί στην πλάνη γιατί ξέρω πως μόλις φύγω οι αναμνήσεις θα εξαφανιστούν. «Το παρελθόν του ταξιδιώτη αλλάζει ανάλογα με τη διαδρομή που έχει διανύσει». Σε κάθε αφήγηση μου για την Ελευσίνα κάποιο κομμάτι της μνήμης πάντα θα διαλύεται, ώσπου τελικά και εγώ να μη θυμάμαι. Ίσως να μείνουν στο νου μου τα εργοστάσια και τα ερείπιά τους - η δυστυχισμένη πόλη στην οποία η ευτυχισμένη ξεπροβάλει μέσα από τις μαργαρίτες.

«Αν θέλεις να μάθεις πόσο σκοτάδι έχεις γύρω σου πρέπει να ακονίσεις το βλέμμα σου στα αδύναμα μικρά φώτα». Ελπίζω αυτά τα φώτα να μου δείξουν τι είναι τελικά αυτό που ψάχνω. Αν -όπως λέει ο Κουμπλάι- είναι η νοσταλγία μου για το παρελθόν που με κάνει και ταξιδεύω από πόθο να το ξαναβρώ ή αν αυτό που βαθιά επιθυμώ είναι κάτι ολότελα καινούριο. Ελπίζω τελικά τα φώτα αυτά να με οδηγήσουν στην πόλη των επιθυμιών μου - την Ισιδώρα, που άλλοι στα ποιήματά τους τη λένε Ιθάκη.